“Si Pagkamoot asin si Kagayonan”

(Pag – ibig at Kagandahan)
by: Modesto D. Labini Jr.

May isang magandang talon sa lugar ng kabikolan na dinarayo dahil sa kakaibang ganda nito. Ang paligid nito ay luntian sa mga halaman at ubod ng ganda ang mga tanawin. Subalit ang talon na ito ay kakaiba. Ito ay may kaharian sa ilalim ng tubig. Pinamumunuan ito ng kanilang hari na si Kamurawayan at ang kanyang kabiyak na si Marahayon. Ang ganda ng kanilang kaharian. Magaganda ang mga diwata at makikisig ang mga engkantong nakatira rito.

Mahalaga sa kanilang kaharian ang bawat diwata at engkanto dahil sila ay may mahalagang ginagampanan sa kanilang kaharian. Ang lumiban sa mga gawain ay magiging kakulangan sa kanila. Malungkot ang mga pagtitipon kung may kulang sa mga diwata at engkanto dahil sila ay may kanya – kanyang nota na pinatutunog sa oras ng awitan. Mahusay sa musika ang mag – asawang Kamurawayan at Marahayon. Alam nila kung kulang ng isang nota ang isang awit kahit nakapikit sila. Kung kaya’t hindi pinapayagan ang sinuman na mamasyal isang araw bago dumating ang pagtitipon upang maiwasan ang pagkakaroon ng liban sa mga pagtitipon.

Minsan isang araw ng pagtitipon ng mga diwata at engkanto may isang grupo ng mga kabataan ang nagtungo sa talon. Naakit sila sa ganda ng talon at sila ay naligo rito. Dahil sa kanilang tawanan at hiyawan, nawala sa tono ang awitan ng mga engkantada. Ito ay dahil naririnig nila ang ingay sa ibabaw ng tubig. Pinatigil ni Kamurawayan ang pag – aawitan at kanilang pinakinggan ang ingay sa ibabaw ng tubig. Inutusan ni Kamurawayan ang kanyang anak na si Pagkamoot upang hulihin ang isa sa mga magandang dalaga na naliligo sa talon. Ang tinutukoy ng ama ay si Kagayonan. Dali – daling sumunod si Pagkamoot at hinuli niya ang taga - lupa.

Ihinarap ang dalaga sa kapulungan at kinausap ng hari at reyna. Hindi makapaniwala ang dalaga sa kanyang nakikita at ang akala niya ay siya nananaginip lamang. Ayon sa kapulungan kinakailangang bigyang ng aral ang taga – lupa kung kaya sila ay nagpasya na hindi pauuwiin si Kagayonan at siya ay gagawing alipin. Walang magawa si Kagayonan kundi magpasakop sa mga Engkantada dahil hindi niya alam kung paano siya makakalabas sa kaharian.

Lingid sa lahat na si Pagkamoot ay may lihim na paghanga kay Kagayonan. Lagi niya itong kinakausap at tinutulungan para hindi ito mahirapan sa mga gawain. Nahulog din ang loob ni Kagayonan sa engkanto at sila ay nag – ibigan. Nakarating ang balita kay Kamurawayan at Marahayon kaya ipinatawag nila ang anak na si Pagkamoot. Pinagsabihan nila ito na itigil ang kanilang pag – iibigan kung hindi siya ay aalisin sa mataas na trono sa kaharian. Sobrang napamahal na si Pagkamoot kay Kagayonan at ito ay kanyang ipinaglaban. Mas pinili ni Pagkamoot na ibaba sa trono kaysa mawala sa kanya si Kagayonan. Nagalit ang mga matatanda sa kaharian at sinulsulan si Kamurawayan na parusahan si Pagkamoot sa paglapastangan sa mga kautusan.

Tinanggal sa kanyang trono ang binata subalit nagpatuloy pa rin ang kanyang pag – ibig sa taga – lupa. Nakalimutan na rin ni Kagayonan na siya ay  isang tao at mayroon siyang pamilya. Nakita ng mga matatanda sa kaharian ang labis na  pagmamahalan ng dalawa kung kaya napagpasyahan ng hari at reyna na gawing engkantada si Kagayonan subalit alam nila ang  ang magiging bunga nito – mawawala na sa tono ang awit nila dahil may isang nota ang idadagdag.

Mahusay pala sa musika si Kagayonan kung kaya nagawan nila ito ng paraan. Nagkasundo ang tunog ni Kagayonan at Pagkamoot kung kaya sa kanilang awitan magkasabay ang dalawa na kumanta ng isang nota. Lalong naging masaya ang kanilang pagtitipon dahil tinuruan sila ni Kagayonan ng ibat – ibang mga awit. Nasiyahan ang lahat lalo na ang hari at reyna kung kaya Ikinasal nila ang magkasintahan at ibinalik nila sa trono si Pagkamoot . Pinaupo si Kagayonan sa tabi ng binata bilang pasasalamat at parangal sa kalinisan ng kanyang kalooban at wagas na pag – ibig sa binata . Namuhay si Kagayonan na totoong diwata at masaya siya sa pangyayaring ito. Hiniling naman ni Pagkamoot na sa tuwing may pupunta sa talon na kamag – anak  o kaibigan ni Kagayonan ay ipapakita ang mukha at ipaparinig ang boses ng dalaga para mabawasan ang kanilang pangungulila.

Mula noon ang mga turista ay hindi na naliligo sa talon dahil natatakot sila na baka  kunin din sila ng mga engkanto. Mula noon ang talon na iyon ay tinawag na ” Pagkamoot at Kagayonan” na ang ibig sabihin ay “Pag – ibig at Kagandahan”